Güç Mesafesi

Güç Mesafesi Bariyer mi Yoksa Basamak mı Görülüyor?

Hiyerarşi ve Güç olgularını başka bir gözle irdelememize neden olan “Güç Mesafesi (Power Distance)” kavramı, özellikle kültürel yansımanın boyutlarıyla karşımıza çıkıyor.

Bireylerin her kademedeki liderlerine fikirlerini ifade ederken çekinmelerinin oranına “güç mesafesi” deniyor. “İcat çıkar(ma)”, “Eski köye yeni adet getir(me)”, “Dünkü çocuk” vb. söylemler, toplumdaki güç mesafesinin ifade bulmuş halidir. Yeteneklerin ortaya çıkabilmesi, toplumdaki güç mesafesi endeksine göre, alt ve ara kademelerde çalışanların özgüvenleriyle çekincelerini ve fikirlerini rahatça ortaya koyabilmelerine bağlıdır.

Güç mesafesi, hiyerarşiye yönelik tavırlarla ilgili olup, belli bir kültürün otoriteye verdiği değer ve duyduğu saygının ölçüsüdür.

Bireyci değerlerin hakim olduğu toplumlar arasında; Amerika, İngiltere, Kanada, Avustralya öne çıkmaktadır. Türk toplumu ise bireyci değerden ziyade toplumsal değerleri ile öne çıkmaktadır. (Hofstede, 1980b).

Bir taraftan ustalık için 10 bin saat gerekirken, tecrübe ve gayrete en büyük psikolojik duvar olarak “güç mesafesi” ortaya çıkıyor. 10 bin saat, hayatın pratiğinde en az 10 yıl demektir. Örneğin, Bill Gates’in 1971’de, 7 aylık dönemde, ana bilgisayarda 1.575 saat çalıştığı bilinir. Bu, haftada 7 gün ve günde 8 saat demektir. Küresel başarıya ulaştığında 30 bin saati aşan bilişim mesaisi vardı.

‘Güç Mesafesi’ kavramı kültürlerarası iletişim alanında önde gelen bir sosyolog ve örgütsel sosyoloji uzmanı Geert Hofstede ile büyüdü. Hofstede‘nin uzmanlık alanı; özellikle çalışanların birlikte nasıl çalıştıklarını, sorunlarını nasıl çözdüklerini ve otoriteye karşı olan tavır ve davranışlarını analiz etmekti. Hofstede, ülkelerin kültürel yapılarını ele alarak, 72 farklı ülkede faaliyette bulunan IBM firması çalışanları üzerinde, kültürel değerleri içeren anket soruları sonuçlarına göre endeksler oluşturmuştur. Hofstede çalışmasını 1968 ve 1972 yıllarında yapılan 116.000 anket sonuçlarına göre gerçekleşmiştir.⁽¹⁾ Bu çalışma ile, ‘ulusal ve örgütsel’ olarak ikiye ayırdığı kültürleri dört farklı parametre üzerinden değerlendirmiştir:

1. Bireycilik ve Toplulukçuluk (Individualism)
2. Erkeksilik – Kadınsılık (Masculinity)
3. Belirsizlikten Kaçınma (Uncertainty Avoidence)
4. Uzun ve kısa döneme yönelme (Long-term orientation)

Ülkelerin yenilikçi kapasitelerini engelleyen kültürel faktörlerin yanında, yönetim ve organizasyon kültürü, yenilikçi yatırımları destekleyecek dış finansal kaynaklara ulaşma kültürü, pazarı domine eden mevcut rakip firmalarla rekabet etme kültürü, bilim ve teknoloji altyapıdan yoksunluk ve bu eksikliğin farkındalığı kültürü gibi kültürel bileşenler de ülkelerin yenilikçi kapasitelerini etkileyen kültür bileşenleri olarak önemli hale gelmektedir (D’Estea vd., 2014).

Hofstede’nin, kültürel yapıları farklı ülkelere göre incelediği çalışmasında, Türkiye’de güç mesafesinin ve belirsizlikten kaçınma derecesinin yüksek olduğu sonucu yer almaktadır (Pellegrini, Scandura, 2006; Hofstede, Hofstede, 2005).

74 ülke arasında güç mesafesi endeksi en yüksek olan ülkeler; 104 puan ile Malezya ve Slovakya’dır. Güç mesafesi en düşük olan ülke ise 11 puanla Avusturya olarak tespit edilmiştir.

Geleneksel değerlerin ağır bastığı toplumlarda ilişkiler çoğunlukla dikey, çağdaş değerlerin ağır bastığı toplumlarda ise yataydır.

Yüksek milli gelire sahip ülkelerde ise yenilikçi yapılarının öne çıktığı görülmektedir. Ayrıca aile değerlerinin baskın olduğu kültürlerde, eğer aileler çocukların bağımsız olmasını destekliyorsa çocukların da yüksek seviyede girişimcilik özellikleri taşımaları olasıdır (Hisrich, Peters, 2002).⁽³⁾

Kaynaklar

1. http://www.yenisafak.com/yazarlar/fikri-turkel/10-bin-saat-kural%C4%B1-ve-guc-mesafesi-48881 – Kaynak Erişim Tarihi: 09.11.2017
2. https://medyakulturvetoplum.wordpress.com/2010/03/12/hofstede-ve-kulturun-boyutlari/ – Kaynak Erişim Tarihi: 09.11.2017
3. http://www.bthaber.com/yazarlar/guc-mesafesi/1/12520 – Kaynak Erişim Tarihi: 09.11.2017
4. https://www.sabah.com.tr/yazarlar/oguz/2016/07/11/mukemmellik-icin-10-bin-saat-kurali – Kaynak Erişim Tarihi: 09.11.2017
5. Yöneticiler Ve Öğretmenler Arasındaki Güç Mesafesi, Yrd. Doç. Dr. Erkan YAMAN Sakarya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü – Kaynak Erişim Tarihi: 09.11.2017
6. Sosyal Mübadele Teorisi Bağlamında Güç Mesafesi ve Örgütsel Adalet Algılamalarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi: Bir Araştırma, İşletme Bilimi Dergisi Cilt:3 Sayı:1 2015, Doç. Dr. Aykut BEDÜK – Selçuk Üniversitesi, Yrd. Doç. Dr. Ebru ERTÜRK – Necmettin Erbakan Üniversitesi, UBYO – Kaynak Erişim Tarihi: 09.11.2017
7. http://www.sanayigazetesi.com.tr/2017-kuresel-inovasyon-endeksinde-43-sirada-olmayi-nasil-okumaliyiz-makale,1269.html – Kaynak Erişim Tarihi: 09.11.2017
8. https://www.techinside.com/gucumuzu-test-etmesinler/ – Kaynak Erişim Tarihi: 09.11.2017
9. (1) (2) Ülkelerin Kültürel Boyutlarının İnovasyon Kapasiteleri Üzerine Etkileri, Emre Şahin DÖLARSLAN, Harun YAKIŞIK, Berna Şafak Zülfikar SAVCI – Kaynak Erişim Tarihi: 09.11.2017
10. http://bulentgundogmus.com/uzun-vadeli-bagimlilik/ – Kaynak Erişim Tarihi: 09.11.2017
11. (3) Kadın Girişimcilerin “Güç Mesafesi” Ve “Belirsizlikten Kaçınma” Kültürel Boyutlarına İlişkin Algılarının Değerlendirilmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Girişimcilik Dergisi Yıl:1 Sayı:1 Bahar 2017/1 s.27-71 – Kaynak Erişim Tarihi: 09.11.2017