Emeğin Dayanışması ve Dünya’daki Tarihi İzleri

Bugüne dek verilen hak mücadelesinin bir  sonucu olan emek ve dayanışma günü yani bir bayram olarak kutlanan 1 Mayıs, ilk kez 1856’da Avustralya’nın Melbourne kentinde taş ve inşaat işçilerinin, günde sekiz saatlik işgünü için Melbourne Üniversitesi’nden Parlamento Evi’ne kadar bir yürüyüş düzenlemeleri hareketi ile başladı.

Çalışma koşulları, karlılık, sanayi devrimleri derken en önemli sermayenin emek olduğu ve emeğin adım adım büyüdüğü günlerde Abraham Lincoln’un da söylediği gibi:

“Emek, sermayeye öncüdür ve ondan bağımsızdır. Sermaye ancak emeğin meyvesidir. Emek olmadan sermaye olmazdı. Emek sermayeden üstündür ve daha büyük önem arz eder.”

1886 yılında emeğin değerinin artmasıyla Dünya’daki değişimlerin adımları atılmaya başlamıştı:

1 Mayıs 1886‘da ‘Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu’ önderliğinde, işçiler günde 12 saat, haftada 6 gün olan çalışma takvimine karşı, günlük 8 saatlik çalışma talebiyle iş bıraktılar. Chicago’da yapılan gösterilere yarım milyon işçi katıldı. Bu gösteriler, 1 Mayıs’ı izleyen günlerde devam etti ve 4 Mayıs’ta Haymarket Olayı‘na yol açtı.

‘Birlikte’ Farkı Yaratan Sihirli Ellerin ‘Dayanışma’ Dokunuşu…

Zamanla 8 saatlik işgünü birçok ülkede resmen kabul edildi. 1 Mayıs böylece işçilerin birlik ve dayanışmasını yansıtan bir bayram niteliğini kazandı.

Günümüzde Çin Halk Cumhuriyeti, Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti, Vietnam, Laos, Küba, Venezuela, Nepal, Bolivya gibi sosyalist ülkelerde ve daha birçok ülkede 1 Mayıs diğer adıyla ‘Emek ve Dayanışma Günü’ işçi sınıfının birliğini temsilen tüm dünyada kutlanıyor. Hatta ‘1 Mayıs İşçi Bayramı’ kutlamaları denildiğinde ilk akla gelen sosyalist ülke olma özelliğini taşıyan ülke hep ‘Küba’ oluyor.  Küba – Havana’daki kutlamalar Devrim Meydanı’nda yapılıyor.

Türkiye’de Emek ve Dayanışma Günü’nün Adımları ve Bugünü

Dünya’da 1890’lı yıllara uzanan ‘İşçi Bayramı’, tarihi kaynaklara göre, Osmanlı Devleti’nde ilk kez 1911’de kutlandı. Selanik’teki tütün, pamuk ve liman işçileri Türk tarihinde ilk kutlayanlar arasına girdi.

• 1 Mayıs İşçi Bayramı İstanbul’da ilk kez 1912 yılında kutlanmaya başlandı. 
• 1923 yılında 1 Mayıs günü yasal olarak “İşçi Bayramı” ilan edildi.

1 Mayıs 1923’te de ilk kez “resmi” olarak işçi bayramı kutlamaları yapıldı. Ancak, 1924 yılında “kitlesel” 1 Mayıs kutlamaları yasaklandı. Ardından 1925 yılında çıkarılan “Takrir-i Sükun” yasasıyla kutlamalar 1935 yılına kadar yasaklandı.

Cumhuriyet’in ilanından sonra 27 Mayıs 1935 tarihli “Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkındaki Kanun” ile 1 Mayıs “Bahar Bayramı” olarak kabul edildi. İlk açık 1 Mayıs kutlaması, 1975 yılında İstanbul Tepebaşı’nda bir gazinoda yapıldı. 1976 yılında ise Taksim Meydanı’nda Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) geniş kapsamlı bir kutlama düzenledi. 

1 Mayıs 1977 günü İşçi Bayramını kutlamak üzere çeşitli illerden İstanbul’a gelenler ile birlikte yaklaşık 500 bin kişi Taksim Meydanındaydı. 1977’deki İşçi Bayramı’nda ateş açılması sebebiyle kaçarken panzerlerin altında kalan 34 kişinin hayatını kaybettiği 136 kişinin yaralandığı olay (Kanlı 1 Mayıs) yaşandı.

Milli Güvenlik Konseyi’nce resmi tatil olmaktan çıkarılan 1 Mayıs, 28 yıl sonra Nisan 2009’da “Emek ve Dayanışma Günü” olarak resmi tatil ilan edildi.

2010 yılında Taksim gösterilere açıldı ve resmi rakamlara göre 140 bin kişinin katılımıyla Taksim Meydanı’nda kutlandı. Ancak takip eden senelerde Taksim’de kutlamalar yeniden yasaklandı ve 1 Mayıs kutlamaları olaylı geçti.

Hakların ve eşitliğin peşine düşen emekçiler günümüze kadar birçok badireyle karşılaşmış olsalar da tüm dünya bugün milyonlarca işçinin özgürce işçi bayramı kutlamalarına sahne oluyor.

Tüm emekçilerin ‘1 Mayıs Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü’ kutlu olsun!

_Kaynaklar:

1. _{https://www.neoldu.com/kanli-1-mayista-neler-oldu-8112h.htm – Kaynak Erişim Tarihi: 23.04.2018}
2. _{http://bilmiyorsan.com/1-mayis-isci-bayraminin-ardindaki-kanli-haymarket-olayi/ – Kaynak Erişim Tarihi: 24.04.2018}
3. _{http://www.platformdergisi.com/yazi/haberler/19434/1-mayisin-turkiyedeki-unutulmaz-tarihi#.WuKVyC5ubIU – Kaynak Erişim Tarihi: 23.04.2018}
4. _{http://bilmiyorsan.com/1-mayis-1977-neden-kanli-mayis-olarak-aniliyor/ – Kaynak Erişim Tarihi: 22.04.2018}
5. _{http://yumurtaliekmek.com/1-mayis-isci-bayrami-nedir/ – Kaynak Erişim Tarihi: 27.04.2018}