Benlik nedir?
Benlik (öz varlık), çevrenin ve dış etmenlerin tümünün hakkımızdaki duygu, düşünce ve davranışlarının genel olarak içselleştirilmesi ile oluşuyor. Benlik kavramını, kendimizle ilgili yansıttığımız iç imajımız olarak ifade edebiliriz.
Öz varlığımız, genetik faktörler ile birlikte öğrendiklerimizin toplamını yansıtıyor.
Örneğin, benliği bir fabrikaya benzetirsek; girdiler fabrika üretim bandı ve süreçleri sonunda, çıktılara/ürünlere dönüşmektedir.
Benlik hangi parçalardan oluşur?
Doktor Eric Berne’in kişilik teorisine göre benlik; çocuk, ana-baba ve yetişkin olarak üç parçadan oluşur. Zihnimiz ve algımız, üç temel benlik durumu sentezini yansıtıyor:
- Çocuk: 7 yaş öncesi zeka düzeyi sergilenir. Özdenetim becerisi yoktur, beden diline göre tepki gelişir. Sadece an’a odaklı ve özgür ve uyumludur. Sevecen ve neşeli yanımızdır.
- Ana-Baba: Öğrenen yanımız olup, içinde yaşadığımız çevre tarafından oluşturulan dışa dönük tarafımızdır. Çevre niteliğinden etkilenerek negatif ve pozitif olabilir. Pozitif olarak; destekleyici, sevecen ve cesaretlendirici özellikler taşır. Negatif olması halinde ise, kontrolcü, otoriter, sınırlayıcı ve bastırıcı özellikler ortaya çıkmaktadır.
- Yetişkin: İki benlik arasına uzlaştırmacı rol üstlenir; Sağduyulu, akılcı ve mantıklı sesimizden oluşuyor. Yetişkin yan genellikle, diğer iki yan arasındaki çatışmalarda arabuluculuk yapar. Diğer parçalarla birlikte anlam kazanır.
Üç parça her insanda bulunuyor: Kişiliğimizin bu üç yanı arasındaki uyum ya da uyumsuzluk; iletişim kalitemizi de doğrudan etkiliyor.
Sağlıklı bir iç uyum ve denge için, her biri tek başına yeterli olmaz. Bu nedenle, parçalar arasında denge ve uyum sağlanmalıdır.
İlham Kaynağı Kitap: Pozitif İletişim – Mustafa Çeşitcioğlu